Originally published in Night Owl: A Nationbuilder's Manual (Edisyon sa Hiligaynon)

Antes ang anum ka bulan nga pagpasirado sang Boracay, ang coliform bacteria sa Bolabog naglab-ot sa 1,000,000 most probable number (MPN) per 100 milliliter (ml). Makitid ang mga dalan kag halos indi maagyan sang mga salakyan. Nagapakigkumpetensya ang mga pedestrian sa mga pedicab kag tricycle para sa gamay nga lugar nga nabilin sa karsada. Wala sang mga sidewalk. Ang mga establisyemento nagatindog na sa malapit sa baybay, may pila ka bahin nga halos na nabilin sa balas.

Makaligad ang anum ka bulan, daku ang ginbag-o sang kalidad sang tubig. Suno sa kay Department of Environment and Natural Resources (DENR) Secretary Roy Cimatu, ang nalista nga kantidad sang coliform bacteria 19-20 MPN/100 na lang. Mas manubo pa ini sa sang sa acceptable threshold nga 100 MPN/100 ml para sa mga lugar nga panglangoy kag 200 MPN/100 ml sa mga lugar para sa non-contact sport.

May kabug-osan nga 1,438 nga mga istraktura, nga ginpatindog sa sulod sang mga easement area ang ginkuha. Ang mga kalye, nga sadto masyado ka kitid agud makasulod ang mga salakyan, halog na para sa two-way traffic. Ang mga sidewalk ginhimo man PWD-friendly. Malipay na subong ang mga turista sa mas malapad nga beach front bangud istrikto nga ginapatuman ang 30 metro nga easement halin sa baybay.

Sa umpisa pa lang, nahambal sang mga kritiko, ang pagsirado sang Boracay, isa ka padali nga tikang, wala gintun-an ang diskarte. Wala sing basehan ang ila pahayag.

Sadtong nagbisita ako sa Florida bilang katapo sang International Visitor Leadership Program (IVLP) sang US Department of State, akon nahibal-an nga ang pagsirado sa mga beach front parte sang isa ka standard operating procedure nga may kaangtanan sa Algal Bloom Monitoring. Sang sini lang, ginpasirado ang Jupiter Beaches sa Palm Beach County, Hobe Sound Beach, kag Bathtub Beach sa Martin County.

Sa Rhode Island, sa tion nga ang konsentrasyon sang enterocci bacteria sa tubig sa baybayon maglapaw sa 60 colony-forming units per 100 milliliter, gilayon nga ginapasirado sing makadali ang baybay. Sadtong 2018 lamang, may ara indi manubo sa 40 beach closures sa Rhode Island pati ang Briar Point Beach sa Coventry, Camp Beach sa Kingston, Bristol Town Beach, Oakland Beach sa Warwick kag Sandy Point Beach sa Portmount. Sa sini lamang, ang Maya Bay sang Thailand, nga ginpasikat sa pelikula ni Leonardo DiCaprio sa "The Beach", ginpasirado man nga wala mahibaluan kon san-o liwat buksan.

Sang magbukas liwat ang Boracay sadtong Oktubre 2018, nasambit ni Department of Public Works and Highways (DPWH) Secretary Mark Villar nga ginbuksan man ang Phase 1 sang 4.1 kilometro nga Boracay Circumferential Road kag Flood Control Project.

Subong, ang alignment nga nabawi pagkatapos sang pagpatuman sa ng 12 meter road setback rule, may ara na doble nga tinutuyo—agud mapamag-an ang dalagan sang trapiko kag bilang istraktura sa pangpa-iway sa baha.

Ang roadway plan, nga ginaupdan sang pagbutang sing kabug-osan nga 1,273 ka bilog nga high-density polyethylene pipes (HDPE), pagpatindog sang loading kag unloading bays, mga bangketa, kag plant strips gin- umpisahan na gamiton sadtong Disyembre 2018.

Ang una sa duha ka bahin sang 21.64 kilometro nga Boracay Circumferential Road, natapos sadtong Disyembre 2020. Ang proyekto magakonekta sa mga nagapanguna nga entry point sang Boracay kag makapabuhin sang oras sa biyahe sing halos 75 porsyento. Nagahatag man ini access sa Ati Community Village.