Originally published in Night Owl: A Nationbuilder's Manual (Edisyon sa Hiligaynon)

Suno sa World Risk Report, ang indi nagaka-igo kag indi maayo nga imprastraktura kag mahina nga logistics network mangin tuman ka delikado kag magatuga sing tuman nga halit kon may mag-abot nga kalamidad. Ang Pilipinas nahamtang sa Pacific Typhoon Belt kag yara sa sulod sang Pacific Ring of Fire. Ang heograpiko nga lokasyon sang pungsod masami nga igu-on sang mga kalalat-an kag nagabutang sa peligro nga sitwasyon. Sa pagkamatuod, sa 2017 World Risk Report, nagapangatlo ang Pilipinas sa 171 ka mga pungsod sa listahan nga masami igu-on sang kalalat-an kag sa peligro nga dala sini.

Mataas ang tsansa nga ma rumpag ang mga taytay kon may kalalat-an. Sugod sang Hulyo 2016, ang DPWH nakakumpleto na sang 5,950 ka taytay –1,389 sini ang ginrehabilitate, 1,366 ang ginpalapad, 355 ang bag-o obra, 297 ang gin-islan kag 1,805 ang gin retrofit. Nahimo man ang 738 ka mga lokal nga taytay.

Kaupod diri ang pag-ilis sang 365 metro nga Lisap Bridge sa Calapan South Road Bongabong, Oriental Mindoro, nga nagasugpon sa Barangay Lisap kag Barangay Hagan nga natapos sadtong Pebrero 2018 kag nagpalapad sang 650 metro nga Governor Miranda Bridge II, nga nagserbi nagapanguna nga dalan para sa mga motorista gikan sa Davao City pakadto sa nagkalainlain nga bahin sang Davao Region

Ang pagpalapad sang 140 metro nga Davao River Bridge (Ma-a Bridge) sa kalabaon sang Davao City Diversion Road natapos na sadtong April 2018. Ang oras sang pagbiyahe nangin masulhay sa tunga sang Barangay Ulas kag Barangay Buhangin sang 62.5 porsyento nga gikan sa 80 minuto nangin 30 minuto na lang. May ara 31,576 ka motorista adlaw-adlaw ang nakapulos sini.

Magluwas sini, ara sa 83.84 porsyento na nga kumpleto ang 8.5 kilometro nga CebuCordova Link Expressway (CCLEX) nga naga-angut sa Cebu City kag Cordova. Kon mahuman na, ini ang mangin pinakamalaba nga taytay sa Pilipinas.

Metro Manila Logistics Network

Dugang pa sa 30 ka mga taytay nga naga-angut sa Pasig River, Marikina River, kag sa Manggahan Floodway, nga ginagamit sang kapin ukon kulang sa 1.30 milyon nga salakyan adlaw-adlaw, 11 ka bag-o nga mga taytay ang ipahimo sa lugar agud mahatagan ang mga alternatibo nga alagyan sa mga nagapanguna nga karsada kag padamuon ang magamit nga mga dalanon. Magapahalog man ini sing trapiko sa Epifanio de los Santos Avenue (EDSA) kag sa iban pa nga nagapanguna nga mga dalanon sa Metro Manila.

Nakumpleto na namon ang feasibility sang anum ka taytay sa idalum sang Metro Manila Logistics Network, kaupod ang North kag South Harbor Bridge, ang Palanca Villegas Homeowner’s Drive – A Bonifacio Bridge, kag Kabayani St. - Matandang Balara Bridge.

Kumpleto na ang BGC Ortigas Link Bridge nga mas kilala sa Kalayaan Bridge. Ang four-lane nga taytay sa Pasig River nga naga-angut sa Lawton Avenue sa Makati City, Sta Monica Street sa Pasig City kag Bonifacio Global City sa Taguig epektibo nga nagapabuhin sang oras sa pagbiyahe sang indi manubo sa 80 porsyento – halin sa isa ka oras mangin 12 minutos na lang.

Kumpleto na man ang Estrella-Pantaleon Bridge, nga nagasugpon sa Estrella Street sa Makati kag Barangka Drive sa Mandaluyong kag sarang makapaagi sing kapin-kulang sa 50,000 ka salakyan adlaw-adlaw.

Ang Binondo-Intramuros Bridge, ara na sa 72 porsyento nga kumpleto, magasugpon sa Intramuros halin sa Solana Street kag Riverside Drive kag magakonekta sa Binondo sa San Fernando Bridge.

Ginpatuman man sang DPWH ang Metro Manila Priority Bridges Seismic Improvement Project, nga nagapatigayon sang retrofitting kag reinforcement sang Guadalupe Bridge kag Lambingan Bridge. Ginsugoran sadtong 2019, target ini nga matapos sa 2021. Magaseguro ini sang kaluwasan sang may 365,000 ka mga motorista nga nagagamit sang Guadalupe Bridge kag ara sa 30,257 ka mga motorista nga naga-agi sa Lambingan Bridge adlaw-adlaw.